Wat is restaureren?
Wat is reviseren?
Waar moet je op letten?
Bij dit alles is één ding van wezenlijk belang: hoeveel energie produceert het instrument? Met andere woorden, hoe is de staat van de grote houten onderdelen? Zoals: de zangbodem, de ribben, de kammen en het stemblok. Deze vier onderdelen vormen het hart van het instrument. Daarna komen de belangrijke onderdelen zoals besnaring en hamerkoppen, en als laatste, maar zeker niet onbelangrijk het mechaniek en de toetsen.
Druk een willekeurige toets in, en er komt geluid uit, maar hoe klinkt dat, wat valt op, hoe lang duurt de toon, wat hoor je nog meer naast de toon. Hoe langer de toon, hoe beter de energieoverdracht is.
Het geheim van het stemmen
Hout heeft als eigenschap vocht op te nemen, maar datzelfde vocht ook weer af te staan. Dat heeft te maken waar het hout zicht bevindt, in welke klimatologische omstandigheden. We noemen dit de Relatieve LuchtVochtigheid (RLV).
De zangbodem met ribben staan onder een enorme spanning, ze vormen een bolling wat weer druk veroorzaakt. Daaroverheen liggen de snaren, met behulp van het gietijzeren frame. Deze snaren tezamen leveren een druk die ligt tussen de 15.000-20.000 kg.
Aan de ene kant de zangbodem met ribben en de bolling, aan de andere kant de snaren. Deze twee zijn in balans bij een RLV die een waarde heeft tussen de 45-55 % met als marge 5%.
Hoge luchtvochtigheid
Dat betekent, dat als de luchtvochtigheid boven de 60 % komt. De houten onderdelen in de piano zoals een zangbodem, die bestaat uit aan elkaar gelijmde plankjes hout, het vocht gaat opnemen. Het hout zwelt dus op, het evenwicht raakt daardoor verstoord, de stemming van de piano gaat omhoog, de bolling neemt namelijk toe, en ‘neemt’ als het ware de snaren mee. Blijft de piano te lang in deze omstandigheden, dan vormt zich roest op de ijzeren onderdelen, en kan er schimmel in het hout komen.
Bekende voorbeelden zijn:
- Een huis met weinig ventilatie
- Een koude vochtige opslag
- Een tuinhuis zonder isolatie
Lage luchtvochtigheid
Bekende voorbeelden zijn:
- Vroegere winters waarbij het 10 graden vroor, en er een oostenwind stond.
- Tegenwoordige lentes en zomers, waarbij de wind steeds vaker uit het oosten komt.
- Instrument op vloerverwarming, in de zon, bij de verwarming, op de tocht, tegen een buitenmuur.
Wanneer is het wenselijk om de piano te reviseren?
Een aantal factoren zijn zeer belangrijk.
- Wat is het merk? Een beetje bekend merk gebruikt betere materialen dan een onbekend merk.
- Wat is de geschiedenis van de temperatuur/RLV? Heeft de piano altijd te droog of juist te vochtig gestaan, tegen een binnen- of buitenmuur, bij de verwarming, in een serre, in de zon, alles wat je kunt bedenken wat invloed heeft op de temperatuur en het vochtgehalte.
- Hoe klinkt het instrument? Is de toon lang te volgen, of na een paar seconden weg, hoe is de bolling van de zangbodem, liggen de kammen nog steeds boven het frame (onder het frame = ingezakte bodem).
- Is het instrument nog te stemmen? Kan ik de stempen ‘zetten’, zodat hij blijft staan.
- Zitten de ribben goed vast? Zitten er geen ruimtes tussen de ribben en de bodem.
- Zitten er scheuren in kammen of zangbodem? Indicatie van verschillen in RLV/temperatuur